Kolędowanie z Jukacami

Jukace – noworoczni przebierańcy kolędujący od pokoleń w dzielnicy Żywca zwanej Zabłociem, są dzisiaj wizytówką całego miasta. Pojawiają się na ulicach Zabłocia tradycyjnie w Nowy Rok, chociaż można ich spotkać już dzień wcześniej, na przykład na zabawach sylwestrowych. W pierwszy dzień Nowego Roku o godzinie 5 rano uczestniczą we mszy „dziadowskiej”, jedynym tego typu nabożeństwie odprawianym w ich intencji i z ich udziałem w kościele parafialnym w Zabłociu. W samo południe 1 stycznia na moście na rzece Sole – symbolicznej granicy między Zabłociem, a dawnym Żywcem – salwą strzałów na batach oznajmiają nadejście Nowego Roku. Kim jest ta barwnie ubrana grupa młodych mężczyzn?

Są kolędnikami kreującymi najlepszą rzeczywistość wszystkim, z którymi się stykają. W przeszłości nazywano ich również Dziadami. Są jedną z grup Dziadów Noworocznych pojawiających się w wielu żywieckich miejscowościach na granicy starego i nowego czasu. Trzon zabłockiej grupy stanowią najbardziej archetypiczne postaci Dziadów w maskach i wielkich stożkowych lub rogatych czapach, odgrywające podstawową rolę w kolędowaniu. Chociaż ich dawne futrzano-słomiane stroje zastąpiły tekstylne kostiumy, nadal  jak niegdyś składają życzenia zamaskowani, strzelają z batów i dzwonią dzwonkami zawieszonymi u pasa. Wśród nich najważniejszy jest Kasjer w czerwonym stroju. Ponadto występują Kominiarze, Diabły, Babka, dawniej również Śmierć. Odwiedzają mieszkańców Zabłocia oraz składają życzenia wszystkim napotkanym. Dzisiaj poza tradycyjnym terminem kolędowania pojawiają się w Żywcu także podczas ważnych uroczystości w mieście, witając znamienitych gości. Swoje życzenia kierują do  wszystkich:

Dużo szczęścia i słodyczy
noworoczny Jukac życzy

W grudniu 2016 roku tradycja Kolędowania Dziadów Noworocznych na Żywiecczyźnie wpisana została na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

19 stycznia br., w salach wystawowych Starego Zamku podczas spotkania z Jukacami można było obejrzeć udostępniony przez nich film z kolędowania w 2011 roku, zrealizowany przez Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie. Marek Strzelichowski z Międzybrodzia Bialskiego, uczestnik  Flisu Narodów w związku z Rokiem Wisły w 2017 roku przedstawił fotoreportaż z pobytu grupy w Gdańsku, natomiast Piotr Kudrycki ze Zrzeszenia Słowian wspomniał o znaczeniu tradycji kolędowania Dziadów noworocznych na Żywiecczyźnie w twórczości Jerzego Przybyła.   

Wystawę Kolędowanie z Jukacami  można oglądać do 28 lutego 2018.

Zapraszamy