Ogłoszona i proklamowana przez aklamację w dniu 3 maja 1791 r. przez Sejm Wielki zwany Czteroletnim ustawa rządowa (konstytucja) regulowała ustrój prawny Rzeczpospolitej Polskiej. Był to dokument zwięzły, złożony z jedenastu artykułów poprzedzonych preambułą.

Przyjęta po burzliwych obradach ustawa była próbą naprawy stosunków wewnętrznych w Polsce po I rozbiorze (1772 r.) oraz wyjątkowym w dziejach kraju posunięciem warstwy rządzącej (szlachty) poprzez ograniczenia swoich praw. Nowo uchwalona konstytucja jako religię panującą określała religię katolicką, ponadto wprowadzała w Rzeczypospolitej ustrój monarchii konstytucyjnej zachowując stanową strukturę społeczeństwa. Na jej podstawie przyjęto monteskiuszowski podział władz na prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, a także zniesiono m.in. liberum veto, konfederacje i wolną elekcję, a wprowadzono monarchię dziedziczną czy opiekę prawną nad chłopami i mieszczaństwem. Sejm miał być zwoływany co dwa lata, a po upływie ćwierć wieku sejm nadzwyczajny miał zmienić Konstytucję.

Przeciwko postanowieniom Sejmu Wielkiego zawiązał się w 1792 r. spisek części magnatów polskich (konfederacja targowicka), których wsparły wojska rosyjskie, wkraczając na ziemie polskie. Konstytucja trzeciomajowa została obalona, jednak konfederacja targowicka poniosła klęskę – Rosja i Prusy wysunęły dalsze żądania rozbioru Rzeczpospolitej (II rozbiór), który zatwierdził  sejm obradujący w Grodnie w 1793 r.

Jak wyglądały okoliczności powstania Konstytucji 3 maja i jak brzmiały szczegóły postanowień uchwały przybliża wystawa, którą Muzeum Miejskie w Żywcu prezentuje na dziedzińcu Starego Zamku i która będzie towarzyszyć miejskimi obchodom Święta Konstytucji 3 maja w dniu 3 maja 2025 r. na dziedzińcu między zamkami w parku zamkowym. Wystawa została opracowana przez pracowników Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy Zespół Pałacowo – Parkowy.

Tradycja obchodzenia rocznicy ustanowienia Konstytucji 3 maja sięga samego momentu jej uchwalenia i została ustanowiona 5 maja tego samego roku, jednak utrata niepodległości przez państwo polskie na skutek rozbiorów odsunęła w czasie świętowanie. Dopiero sejm odrodzonej Rzeczpospolitej ustanowił w 1919 r. Święto Konstytucji 3 Maja, które obchodzono bardzo uroczyście aż do 1939 r. W Polsce pod rządami komunistów jeszcze w 1945 r. święto obchodzono uroczyście, jednak już rok później świętowania zakazano, co wywołało niezwykle liczne zamieszki i manifestacje antykomunistyczne. Dzień Święta 3 Maja jako dzień wolny od pracy zniesiono w 1951 r., odtąd też przez wiele lat obchodzono je jedynie na emigracji. Na przywrócenie Święta Konstytucji 3 Maja trzeba było czekać do upadku systemu komunistycznego w Polsce i dokonano tego ustawą sejmową z 6 kwietnia 1990 r., która ustanowiła równocześnie dzień ten wolnym od pracy.

FR